بحث خود روان درمانی

[رزیتا]

الگوبرداری از جامعه های غربی

در همين حال، بازار کتابهای خود روان درمانی در آمريکا و اروپا، که در واقع خاستگاه اين نوع کتابها محسوب می شوند، با گذشت ساليان هنوز پررونق است. بنابر يک نظرسنجی در سال 2003 ميلادی فقط در بريتانيا 400 هزار نسخه از کتابهای روانشناسی به فروش رسيده است.

جامعه شناسان معتقدند بسياری از جريان های اجتماعی که در غرب ظهور می کنند در جوامع غيرغربی نيز پيروان خود را پيدا می کنند.

رسول نفيسی، جامعه شناس مقيم آمريکا که در امور جوانان ايران پژوهش می کند، می گويد فرهنگ خود روان درمانی از جمله اين جريانهاست که با فاصله يک يا دو دهه پس از آمريکا در ايران جايگاهی پيدا کرده است.

آقای نفيسی می گويد: "در جوامع متمدن بحران منابع تغذيه روحی و روانی وجود دارد که همين بحران هم در ايران در حال رخ دادن است. اين بحران خاصی نيست بلکه بحران تمدن جديد است و اگر بگويم ايران جامعه مدرنی نيست اشتباه کرده ايم. فقط لازم است که به درصد افراد باسواد و شهرنشين ايران نگاه کنيم تا بپذيريم که اين کشور يک جامعه مدرن قلمداد می شود. کتابهايی که براساس روانشناسی توده گير (که در آمريکا به پاپ سايکولوجی معروف است)، تهيه می شوند و احتمالا ريشه علمی هم ندارند، بيشتر برای تغذيه آنی و فوری نيازهای جوانها طراحی شده اند. موجها و کششهای دوره ای (trend) که در آمريکا رخ می دهد تاچندی پيش در ارتباط با همين کتابهای خود روان درمانی بود. اما در يک دهه گذشته موج جديدی در ارتباط با مسائل مربوط به تغذيه و رژيم غذايی در آمريکا در جريان بوده است. به نظر من چون ميان نخبگان ايرانی و آمريکايی ارتباط وسيعی وجود دارد، به زودی ما شاهد همين موج در ايران خواهيم بود."

با بالا گرفتن تب کتابهای خود ياری در روان درمانی شماری از ايرانی ها اقدام به تشکيل دوره هايی در همين زمينه در شهرهای بزرگ ايران کرده اند.

اين دوره ها، که توسط افراد و موسسات متعدد برپا می شوند، به موضوعات متفاوتی می پردازند.
تقويت حافظه، کمک به يادگيری برای محصلان و دانشجويان، يوگا، مديتيشن، خنده درمانی، فنون موفقيت و قيافه شناسی و ارتقا خلاقيت و حتی کلاسهای زبان از جمله کلاسهای آموزشی هستند که در اين موسسات تدريس می شوند.

[رزیتا]

گيتی خوشدل می گويد: "واژه خودشناسی يعنی شکافتن خود و تمام زوايايی از وجودمان که می خواهيم بشناسيم. چگونه چنين اقدامی می تواند فقط يک مسکن برای روحمان باشد. به نظر من خودشناسی يکی از درنده ترين جراحی ها و آن هم بدون بيهوشی است پس چطور می توانيم آن را يک مسکن بدانيم. در واقع لطف خداوند بوده که ما انسانها بتوانيم يک بار ديگر با خود واقعی مان آشنا بشويم."

سوء استفاده از نيازهای روحی افراد

مباحثی گسترده و جذاب مانند خودشناسی زمينه ای مستعد برای افراد فرصت طلب و سودجو و مايه نگرانی علاقه مندان واقعی به اين گونه مطالب بوده است.

در ايران، در کنار کتابهای خود روان درمانی، کتابهای فال و پيشگويی آينده و تقدير گسترش زيادی داشته که گاه ارتباط آنها با هم را سوال برانگيز کرده است.

منصور همايونی نژاد، مدير مسئول موسسه سالم انديشان می گويد او و همکارانش از منابعی مانند قرآن، ديوان حافظ، ايی چينگ (که به کتاب تقديرات شهرت دارد) و ورق ترو (که عموما برای فال گيری استفاده می شود) به عنوان راهگشايی برای پيشگيری از بروز و درمان اختلالات روانی استفاده می کنند.

آقای همايونی نژاد می گويد: "عده ای که نمی دانند کتابهايی مانند ايی چينگ و ترو و به طور کلی موضوعاتی که در حوزه متافيزيک و فراروانشناسی هستند و علم هنوز نتوانسته آنها را اثبات کند، در واقع چه هستند و يا اين که می خواهند درآمدی داشته باشند، اين کتابها را به خرافه می کشند. من برای سوالاتم از تمام اين چهار کتاب جواب مشترکی دريافت می کنم. يعنی آن چيزی را که می پرسم کتاب قرآن به يک زبان و کتاب ايی چينگ دقيقا همان را با زبانی ديگر پاسخ می دهد. از آنجايی که هر کسی دوست دارد مطالب عرفانی را به يک زبان بشنود، ما در دوره هايمان اين مطالب را به افراد مختلف به زبان خودشان می گوييم. فرضا اگر کسی اصلا قرآن نمی خواند با زبان خودش او را به مسير قرآن می آوريم. حالا می توانيم به اين جريان با ديد منفی يا با ديد مثبت نگاه کنيم."