اطلاعات جامع و علمی درباره گیاه دارویی چای ترش ( چای مکی )

**رزیتا** · #1 09-28-2009

پوسیدگی برگ

این بیماری عمدتاً در کشور هندوستان وجود دارد. عامل آن قارچ Phoma-sabduriffae می باشد. ابتدا قارچ به نوک برگها حمله کرده و سبب سیاه رنگ شدن آن می گردد. با پیشرفت بیماری تمام برگ سیاه می شود که حاکی از آلودگی کامل برگ است، برگهای آلوده از بوته جدا شده و نهایتاً بر روی رشد گیاه اثر نامطلوبی می گذارد.

عامل پوسيدگي ريشه Fusarium Soloni

عامل پوسيدگي ريشه Fusarium Solaniكه باعث پوسيدگي ريشه چاي مكي در هند شده است. Fusarium Oxysporium از چاي مكي جدا شده است كه باعث پژمردگي آوندي مي شود.

نماتد

يكي از دشمنان طبيعي و اصلي روسل نماتد گره ريشه، با نام علمي Heterodera rudicicola مي باشد .

بیماری ایجاد کننده گال، این بیماری توسط Meloidogyne incognita در چای ترش بوجود می آید و به سرعت توسعه پیدا می کند در خاکهای مزروعی شنی این بیماری بیشتر شایع بوده و بهترین راه کنترل آن کشت های تناوبی می باشد

**رزیتا** · #2 09-28-2009

برداشت

1- كاسبرگ
اولین میوه ها 3 هفته بعد از گل دهی آماده برداشت می باشد. میوه ها باید قبل از ظهور هر گونه بافت چوبی در کاسبرگ جمع آوری شوند، در این مرحله کاسبرگها نازک، پیچیده و گوشتی هستند و کپسولها به آسانی جدا می شوند کاسبرگها حدوداً 40 تا 50 روز بعد از ریزش گلبرگها به حداکثر اندازه خود می رسند. جدا کردن کاسبرگها از کپسول و خشک کردن آنها باید در حداقل زمان ممکن انجام شود در غیر این صورت کپک ها سریعاً رشد کرده باعث فساد کاسبرگها خواهد شد (59). میوه ها به طور مداوم از پایین به بالا می رسند به بیان دیگر گل آذین از پایین به بالا می رسد. برداشت میوه ها در صبح آسانتر از انتهای روز است در صورتی که برداشت دیر شود دمگل ها سفت شده و بایستی از قیچی باغبانی استفاده کرد (60). شروع گلدهي از شهريور تا مهر مي باشد و برداشت كاسبرگها در ماههای آبان و آذر است. زمان برداشت كاسبرگها با رسيدن دانه همزمان است. كاسبرگهاي قرمز تازه مرطوب بعد از افتادن گل و قبل از خشك شدن و باز شدن غلاف دانه ها برداشت مي شود. هر چه كپسول مدت بيشتري بعد از اينكه دانه ها شروع به رسيدن مي كند روي گياه باقي بماند. نور خورشيد باعث ترك خوردگي كاسبرگ و فساد آن با توجه به نوع رقم و در كيفيت آن موثر مي باشد. برداشت كاسبرگها با دست انجام مي شود و در طي مرحله برداشت بايد براي جلوگيري از آلودگي با مواد خارجي و زائد به هيچ وجه كاسبرگ با زمين يا سطوح آلوده تماس پيدا نكند. كيسه ها يا مخزن هاي تميز بايد براي حمل از مزرعه به محل خشك كردن مورد استفاده قرار گيرد. براي جلوگيري از آلودگي زمان بين برداشت و خشك كردن بايد حداقل باشد. برداشت امروزه به صورت روشهاي متفاوتي انجام مي شود. در مكزيك كل گياه بريده و به محل نزديكي براي جدا كردن كاسبرگ ها برده مي شود. در چين تنها كاسبرگهاي رسيده بوسيله قيچي باغباني برداشت مي شوند و كاسبرگهاي نارس براي رسيدن در زمين تا رسيدن باقي مي مانند. زمين تقريباً هر 10 روز يكبار تا آخر فصل رشد برداشت مي شود. كاسبرگ از غلاف دانه ها بوسيله دست يا فشار دادن يك ابزار نوك تيز به بافت تازه كاسبرگ صورت مي گيرد و باعث جداسازي آن از غلاف دانه ها مي شود. در حدود 3 هفته بعد از آغاز گلدهي اولين ميوه ها آماده چيدن مي باشند. ميوه از كاسبرگهاي قرمز رنگ بزرگي كه تخمدانهاي كوچك دانه را احاطه كرده اند تشكيل مي شود. ميوه ها بايد قبل از ظهور هرگونه بافت چوبي در كاسبرگ جمع آوري شوند. آنها بايد نازك ، پيچيده و گوشتي باشند (James&Duke,1983 ). معمولاً كاسبرگها 30- 20 روز پس از ريزش گلبرگها ، به حداكثر اندازه خود مي رسند و 20 – 10 روز پس از آن رسيدگي كامل حاصل مي شود. بنابراين بهترين زمان برداشت 50- 40 روز بعد از ريزش گلبرگها مي باشد. برداشت كاسبرگ از گياه چاي مكي به صورت دستي انجام مي شود. بدين ترتيب كپسولها يا بصورت يك چين در انتهاي فصل رشد يا طي چند چين متوالي از گل آذينهاي گياه جدا مي گردند، در مرحله بعد كاسبرگها از تخمدان كپسول با دست جدا مي گردند كه پس از آن بايد خشك شوند . در سودان كشاورزان اجازه مي دهند دانه كاملاً برسد و برگها پيش از برداشت ريزش كنند. كاسبرگها را مي توان 120- 90 روز بعد از نشاء كاري برداشت كرد.

**رزیتا** · #3 09-28-2009

2- شاخ و برگ
جهت استفاده از شاخ و برگ گیاه برای تعلیف دام ها بریدن شاخ و برگ این گیاه در سه مرحله انجام می گیرد که اولین مرحله از 6 هفته پس از نشاء کردن شروع شده و ساقه از ارتفاع 5/7 تا 10 سانتی متر قطع می گردد. دومین مرحله 4 هفته بعد انجام می شود و سومین مرحله بریدن ساقه حدوداً چهار هفته بعد انجام می گیرد. سپس گیاهان بریده شده تنک شده و بقیه گیاهان رشد کرده و میوه آن به عنوان یک محصول ثانویه برداشت می شود (31 و 59). پس از آن گياهان بريده شده، 2 رديف از 3 رديف حذف مي شود و سپس به گياهان باقي مانده اجازه رشد داده مي شود و ميوه به صورت يك محصول ثانويه برداشت مي شود.

3- فيبر
بهترین کیفیت فیبر تولیدی از چای ترش در هنگام گل دهی می باشد که حدود 3 تا4 ماه پس از کشت حاصل می شود. ساقه ها از سطح زمین برداشت و در دسته هایی منظم در آب خیس می شوند و سپس فیبر از ساقه به وسیله دست یا ماشین جدا می گردد. الیاف موجود در پوست جهت مرحله بعدی آماده مصرف می شوند، یک کارگر در هر روز 36 تا 45 کیلوگرم فیبر تمیز خشک را جدا می کند (39). براي توليد فيبر ميزان بذر مصرفي 22- 11 كيلوگرم در هكتار مي باشد، كه فاصله كشت روي رديف 15 سانتي متر و بين دو رديف 15 سانتي متر مي باشد. در اوايل فصل باران بذز به عمق 5/0 سانتي متر كشت مي شود. اين نوع كشت معمولاً براي ساقه هاي دراز و شاخ و برگ كوچك مي باشد. زمان برداشت فيبر حدوداً 4- 3 ماه پس از كشت كه در اندونزي اين مدت 10 ماه مي باشد. اگر برداشت در زمان گلدهي انجام شود بهترين كيفيت فيبر حاصل مي شود. ساقه ها از سطح زمين بريده شده و در دسته هايي بسته بندي مي شوند تا زماني كه فيبر از چوب جدا شود خيس مي شوند آنگاه شسته شده و در نور آفتاب خشك مي شوند. يك كارگر ماهر مي تواند 45- 36 كيلو گرم فيبر تميز و خشك را روزانه به اين روش جدا كند ، اگر از يك ماشين پوست كني استفاده شود نيازي به خيساندن نمي باشد (James&Duke,1983 ). برداشت گياه براي توليد فيبر 10 – 3 ماه بعد از كاشت مي باشد و مقدار توليد فيبر در طي دوره گلدهي زياد است . اگر براي توليد فيبر روسل برداشت شود ، فيبر استخراجي تنها 9/7 – 3/1 درصد از مواد ساقه را شامل مي شود ، و باقي آن حداقل 10 برابر بيشتر از فيبر است (Crane ,1949 ) ( مشخص نيست آيا درصدهاي كرين بر اساس مواد خشك است يا خيس). ميزان فيبر در ساقه ها حدود 5 درصد است ( James&Duke,1983 ) . به منظور برداشت الياف مي توان 240 – 90 روز بعد از نشاء كاري برداشت كرد . اگر گلدهي مدنظر نباشد براي توليد الياف طول روزهاي بلند براي مدت 4 – 3 ماه يك عامل مهم است.

**رزیتا** · #4 09-28-2009

دانه
برداشت دانه وقتی صورت می گیرد که میوه های واقع در محور گل آذین از پایین تا وسط آن کاملا رسیده باشند.پس از قطع بوته ها چندین روز به منظور خشک شدن رها می شوند و سپس عملیات کوبیدن و جداسازی بذور انجام می پذیرد(69).

خشك كردن
خشك كردن را مي توان به روشهاي مختلفي انجام داد. خشك كردن با تهويه كافي با استفاده از حصيرهاي گوني ، نايلوني ، بافتني انجام مي شود . تا از پخته شدن توسط نور خورشيد كه كيفيت را كاه ش مي دهد جلوگيري شود . همچنين مي توان از يك صفحه تميز پلاستيكي كه در روي زمين قرار داده شده با پخش كردن لايه نازكي از كاسبرگ چاي مكي بر روي آن خشك كرد . اما اين روش باعث هجوم حشرات و قارچ ها و كپك ها مي شود. پهن كردن كاسبرگها بر روي پرده ها يا چهار چوب هوادهي را بيشتر كرده و زمان خشك كردن را كاهش مي دهد. اگر از روشهاي خشك كردن حرارتي استفاده بشود بايد توجه داشت كه دما از 43 درجه سانتي گراد بالاتر نرود .

الف- خشك كردن طبيعي كاسبرگها
در اين روش كاسبرگها را پس از جدا كردن از كپسولها ، روي گوني يا صفحات مشبكي كه هوا در دو طرف آنها جريان داشته باشد در سايه پهن مي كنند تا خشك شود .

ب- خشك كردن مصنوعي كاسبرگها
در اين روش از دما و جريان هواي مصنوعي براي خشك كردن كاسبرگها استفاده مي گردد. بدين صورت كه براي اين منظور استفاده از دماي كمتر از 40 درجه سانتي گراد و استفاده از جريان هواي بالا و شديدي خصوصاً در مراحل اوليه خشك سازي توصيه مي گردد ( Mcgaw,1986 ).

**رزیتا** · #5 09-28-2009

عملكرد
در هاوايي روسل در كشت مخلوط وزن تر كاسبرگ16000 كيلوگرم درهكتار و به تنهايي 19000 كيلوگرم در هكتارمحصول مي دهد(James&Duke,1983). عملكرد در كشت دو منظوره 17000 كيلو گرم شاخ و برگ در 3 مرحله ساقه بري و 6300 كيلو گرم كاسبرگ توليد مي كند (Morton,1975 ). توليد كاسبرگ تازه در هر گياه از 3/1 كيلوگرم در كاليفرنيا تا 8/1 پورتوريكو و 25/7 كيلوگرم در فلوريداي جنوبي متغير مي باشد. در هاوايي روسل در كشت مخلوط با روبر 16800 كيلوگرم در هكتار عملكرد داشت (Morton,1987 ). عملكرد قسمت سبز گياه (قسمت هوايي ) 50- 40 تن در هكتار گزارش شده است. نسبت خشك كردن 10 به 1/1 است يعني از هر 4/45 كيلوگرم كاسبرگ تازه 99/4 كيلوگرم كاسبرگ خشك تهيه مي گردد. ميانگين محصول 250 كيلوگرم در هكتار است، اما تا 500 كيلوگرم در هكتار گزارش شده است. ميانگين توليد فيبر 1700 كيلوگرم در هكتار تا 3500 كيلوگرم در هكتار نيز گزارش شده است. ميزان فيبر در ساقه ها حدود 5 درصد است. عملكرد فيبر 4- 1 تن در هكتار گزارش شده است. به طور كلي عملكرد فيبر 1600 كيلوگرم در هكتار و در آفريقاي غربي نزديك 650 كيلوگرم در هكتار، 2100 كيلوگرم در سري لانكا، 1500 كيلوگرم در جاوا و به طور تجربي عملكرد از 3400- 1200 كيلو گرم در هكتار در مالزي (James&Duke,1983 ). واريته تون-کیو از جمله واريته هاي فيبري چاي مكي مي باشد كه در تايلند مورد كشت قرار مي گيرد و تاريخ كشت آن در اين كشور عمدتاً اواخر فروردين و زمان مناسب برداشت آن 165 روز پس از كاشت مي باشد و متوسط عملكرد فيبر آن بين 2775- 1965 كيلوگرم در هكتار مي باشد (Sermsri& Duyapat,1987 ). در آزمايش عملكرد ماده خشك واريته آلتيزيما چاي مكي در تايلند، بصورت تك كشتي 1/ 12 تن در هكتار گزارش گرديده است (Ponyskul,1990 ). در يك بررسي در مورد توليد دانه چاي مكي و كنف ميانگين عملكرد دانه بدست آمده براي چاي مكي 600-400 كيلوگرم و براي كنف 500- 300 كيلوگرم بيان گرديده است (Singh,1985 )